Portretschilders door de eeuwen heen – van klassieke meesters tot moderne schilders
Portretschilderen is misschien wel één van de meest intieme genres binnen de schilderkunst. Eeuwenlang hebben kunstenaars geprobeerd niet alleen het uiterlijk, maar ook de ziel van hun onderwerp te vangen. Van de klassieke schildermethode tot het impressionisme, expressionisme, fauvisme en hedendaagse benaderingen: elke tijd heeft zijn eigen meesters voortgebracht. Laten we eens kijken naar een aantal iconische portretschilders en hun unieke bijdrage.
De klassieke meesters: vakmanschap en precisie
In de 16e eeuw werd portretkunst naar nieuwe hoogten getild door kunstenaars als Titiaan en Sofonisba Anguissola. Titiaan stond bekend om zijn rijke kleuren en subtiele overgangen in huidtinten, een kenmerk van de klassieke schildermethode.
Sofonisba Anguissola, één van de eerste internationaal erkende vrouwelijke portretschilders, bracht een vernieuwende, persoonlijke benadering in haar werk, waarin psychologie en verfijnde techniek hand in hand gingen.
Portret van Elena, geschilderd door schilder en zus Sofonisba Anguissola
In Spanje lieten Diego Velázquez en later Francisco de Goya zien dat een portret ook een verhaal kan vertellen. Velázquez’ vorstelijke portretten combineren realisme met een bijna tastbare aanwezigheid, terwijl Goya’s werk vaak een scherpe, soms oncomfortabele blik op de mensheid werpt.
Goya, in het Rijksmuseum van Amsterdam
Portret van Isaac Israels
De 19e eeuw: loslaten van de strakke regels
Deze eeuw bracht een explosie aan stijlen.
John Singer Sargent werd wereldberoemd om zijn virtuoze penseelvoering: met ogenschijnlijk losse toetsen wist hij verbluffend realistische portretten te creëren.
In Nederland maakte Isaac Israëls en ook George Breitner levendige impressies van zijn modellen, sterk beïnvloed door het impressionisme.
Édouard Manet en Berthe Morisot speelden ook een belangrijke rol binnen het impressionisme, waarbij licht, kleur en directe indrukken belangrijk waren.
De Zweedse schilder Anders Zorn werd beroemd door zijn beperkt palet van slechts vier kleuren (geeloker, vermiljoen, ivoorzwart en wit).
Zijn portretten tonen dat je met minimale middelen een maximale expressie kunt bereiken.
Deze aanpak wordt ook vandaag nog gebruikt in portretateliers.
Het zogenaamde Zornpalet.
Eduard Manet schilderde Bethe Moriso
De Zweedse schilder Anders Zorn werd beroemd door zijn beperkt palet van slechts vier kleuren (geeloker, vermiljoen, ivoorzwart en wit).
Zijn portretten tonen dat je met minimale middelen een maximale expressie kunt bereiken.
Deze aanpak wordt ook vandaag nog gebruikt in portretateliers.
Het zogenaamde Zornpalet.
Portret door Anders Zorn
Laat 19de eeuw, begin 20e eeuw: expressie en kleur als emotie
Suzanne Valadon, ooit model voor kunstenaars als Renoir en Toulouse-Lautrec, werd zelf een gevierd portretschilder. Ze bracht een ongefilterde, directe blik op haar onderwerpen, vaak met krachtige contouren en gedurfde kleuren.
Suzanne Valadon
Uiteraard ontbreekt Vincent van Gogh niet, hij bracht in zijn portretten een ongeëvenaarde intensiteit door expressieve penseelstreken en krachtige kleurcontrasten.
Zelfportret van Vincent van Gogh
Met het expressionisme en fauvisme werd het portret opnieuw uitgevonden.
Henri Matisse en zijn tijdgenoten gebruikten felle, niet-realistische kleuren om emotie te versterken.
In Nederland liet Jan Sluijters en Kees van Dongen zich inspireren door deze stromingen, met portretten vol levendige kleuren en dynamische toetsen.
Kinderportret door Jan Sluijters
Tot zover enkele interessante portretschilders uit de westerse kunstgeschiedenis.
More to come . . .